Son güncelleme: 6 Nisan 2021

CS 101 Bahar 2021’in 5 haftasını geride bıraktık! Şimdiye kadar inanılmaz bir gelişme gösterdiğiniz ve programı takip ettiğiniz için hepinizi tebrik ederiz. Programın son 3 haftasında Final Projesi yaparak öğrendiklerinizi bir oyunla ölümsüzleştireceksiniz.

Aşağıda Final Projesi ile ilgili verilen uzuun açıklamayı dikkatlice okuyun, başarılar.

Güncellemeler:

  • 6 Nisan 2021 - Ed’de sık sorulan bazı konularla ilgili ek bilgiler eklendi:
    • Uzaylıların hız listesinin oluşturulması
    • Uzaylıların hareketi
    • Lojistik Hatırlatmalar

Başlangıç Kodları

Final Projesine ait başlangıç kodlarına buradan ulaşabilirsiniz.

Lojistik Hatırlatmalar

Final Projesi programı bitirme oranınızda önemli bir yere sahiptir. Projede size verilen başlangıç kodlarında belli değişkenler ve fonksiyon önerileri tanımlanmıştır, bunları kullanabileceğiniz gibi kendi fonksiyonlarınızı da yazabilirsiniz.

Final Projesi 2 ana aşamaya ayrılmıştır, bu aşamaların açıklamalarını aşağıda bulabilirsiniz.
1. Aşamanın teslim tarihi 7 Nisan Çarşamba,
2. Aşamanın teslim tarihi: 18 Nisan Pazar olarak belirlenmiştir.
Bonus ile belirtilen görevler zorunlu değildir, sadece oyununuzu geliştirebilecek önerilerdir. Yaratıcılığınızı kullanıp ek özellikler ekleyebilirsiniz, hatta bunları Ed’den hepimizle paylaşın!

Grafik Kütüphanesi

Final Projesinde grafik kütüphanesine ait fonksiyonları sıklıkla kullanacaksınız. Fonksiyonların parametrelerinden ve davranışlarından emin olmadığınızda bu adreste yer alan Grafik Kütüphanesi Dokümantasyonu’nu kontrol etmelisiniz.

Not: Grafik programlarını Ed’den çalıştıramazsınız bu sebeple final projesini bilgisayarınızda PyCharm’da yazmanız gerekiyor.

PyCharm’da Final Projesini açarken açtığınız klasörün aşağıdaki klasör ve dosyaları içerdiğinden emin olun.

├───grafik
├───resimler
├───sesler
└───final_projesi.py

Aşamalar

1. Aşama

  • Oyun Arka Planı
    • Skor yazısı
    • Can yazısı
    • Uzaylıları oluştur
    • Uzaylılar hız listesi oluştur
    • Ana karakteri oluştur
  • Oyun Döngüsü
    • Uzaylıları rastgele hareket ettir

      2. Aşama

  • Uzaylıların ekrandan çıkmasını kontrol et
  • Ana karakteri mouse ile hareket ettir
  • Çarpışmaları kontrol et
    • Canları güncelle
  • Skoru güncelle
  • Bitiş ekranı
    • Kaybettiniz veya Kazandınız şeklinde sonucu görüntüle

Dokümantasyonun uzun olmasından korkmayın 😇 bu sayfada final projesini yazarken ihtiyaç duyabileceğiniz bütün bilgileri kapsamaya ve görevlerinizi elimizden geldiğince detaylı açıklamaya çalıştık.

Her ödevimizde olduğu gibi Final Projesinde de arkadaşlarınızla sözlü olarak fikir alışverişinde bulunabilirsiniz. Ancak akademik dürüstlük ilkelerini doğrultusunda kod değiş tokuşu yasaktır ve ödevinizin geçersiz sayılmasına neden olabilir. Tüm sorularınızı Ed sayfamızdan eğitmenlerinize sorabilirsiniz.

Başarılar 🚀!

Ön Hazırlık

Grafik kütüphanemizi kullanarak resim eklemek ya da resimler üzerinde değişiklik yapmak için Pillow isimli ek bir paket indirmemiz gerek. Pillow’u indirmek için bir terminal penceresi açın (PyCharm’ın içindeki Terminal sekmesini kullanabilirsiniz) ve aşağıdaki komutu girin:
Windows için:

python -m pip install Pillow==7.1.1

Mac için:

python3 -m pip install Pillow==7.1.1

Not: Bilgisayarınızda Python 3.9 veya daha üst bir sürüm varsa yukarıdaki komuttu Pillow==8.0.0 şeklinde güncelleyerek çalıştırabilirsiniz.
Kurulum başarı ile tamamlandığında terminalinizde son olarak “Successfully installed Pillow-7.1.1” ibaresi görünür. Artık grafik kütüphanemizdeki resim içeren fonksiyonları kullanabiliriz!

Hikaye

Ahmet küçüklüğünden beri uzaya hep ilgi duymuştur. Boş zamanlarında gezegenler hakkında kitaplar okur ve yıldızları izlemekten çok zevk alır. Galaksinin uçsuz bucaksız büyüklüğünü düşünürsek, insanlık bu koca evrende nasıl yalnız olabilirdi ki? Bir gün teleskobundan uzayı incelerken, Ahmet bir Ufo’nun yakınlarındaki tarlaya düştüğünü görür. Ahmet hızlıca montunu giyerek tarlaya doğru koşmaya başlar…

1. Aşama

Ufosu düşmüş olan uzaylılar Ahmet’in yaklaşmakta oldugunu gorur. Uzaylılar Ahmet’i karşılamak için geleneksel ‘Selamlaşma Dansını’ yapmak isterler. Bu dans sırasında her uzaylı farklı yönlerde koşuşturarak duvarlardan sekmektedir. Grafik kütüphanesini kullanarak Uzaylıların Ahmet gelmeden danslarını prova etmelerine yardımcı olun:

1.A Haritanın Ayarlanması

  1. Uzaylıların pratik yapabilmesi için bir Canvas oluşturun.
    • Kanvasın boyutları başlangıç kodunda KANVAS_EN ve KANVAS_BOY değişkenleriyle verilmiştir.
    • Kanvasın başlığını “Final Projesi” olarak ayarlayın.
  2. Projenin 2. aşamasında oyunumuza Can ve Skor ekleyeceğimiz için kanvasta Ahmet’in kalan canlarını ve skorunu gösterebileceğimiz iki yazı (text) oluşturun:
    • Ahmet’in oyuna başlarken sahip olduğu toplam can sayısı kodda TOPLAM_CANLAR değişkeniyle belirtilmiştir.
    • Canları sayı ile gösterebileceğiniz gibi "\u2764\ufe0f" string’inin tekrarı ile de gösterebilirsiniz.
    • Koordinatları ayarlama:
      • Skor ve Can gösteren yazıların y koordinatı kodda YAZILAR_Y_KOORDINATI değişkeniyle belirtilmiştir.
      • Skor yazısının merkezi yatay hizada (x ekseninde) YAZILAR_X_AYRIMI‘na denk gelmektedir.
      • Can yazısının merkezi ise yatay hizada kanvasın sağından YAZILAR_X_AYRIMI kadar içeridedir.
    • Skor ve Can gösteren yazıların fontunu FONT ve FONT_BUYUKLUGU ile belirtilen fonta ayarlayın.

Not: Pythonda stringlerin içerisinde Türkçe karakterleri kullanabildiğimiz gibi tüm dünya dillerinin karakterlerini, hatta emojileri bile kullanabilirsiniz. Tüm emojilerin listesine buradan ulaşabilirsin.

>>> print("\u2764\ufe0f")
❤️

1. ve 2. aşamaların sonunda kanvasınız aşağıdakine benzer gözükmelidir:
Orijinal Harita

1.B Uzaylıların Oluşturulması

Haritanız hazır olduğuna göre uzaylıları kanvasa ekleyebilirsiniz.

  1. Uzaylıları kanvasa resim olarak ekleyeceksiniz. Uzaylıların boyutu UZAYLI_BOYUT x UZAYLI_BOYUT olmalıdır.
  2. Çok düzenli bir ailede yetişen uzaylılar danslarına başlamadan önce kanvasın sol üst köşesinde YAZILAR_Y_ARIMI, 2 x YAZILAR_Y_AYRIMI koordinatlarından başlayarak dizilirler. Uzaylıları her satırda UZAYLI_SUTUN_SAYISI kadar uzaylı yerleşecek şekilde UZAYLI_SATIR_SAYISI kadar satıra yerleştirin. Uzaylıları eklemek için uzaylilari_olustur(kanvas, sutun_sayisi, satir_sayisi, uzayli_resmi) fonksiyonunu yazın. Burada uzayli_resmi uzaylı resminin adresini içeren string’dir. Kolaylık olması açısından bu adresler kodun başında sabit olarak tanımlanmıştır.
    İpucu 1: Uzaylıları yerleştirirken 4. haftada yaptığımız Satranç Tahtası örneğini hatırlayın.
    İpucu 2: Uzaylıları bir listede tutun.
    Not: Final projesinde kullacağınız bütün resimleri başlangıç kodlarında resimler klasöründe bulabilirsiniz. Dilerseniz, bu resimleri kendi projeniz için başka resimlerle değiştirebilirsiniz. Ancak resimleri değiştirmeye karar verirseniz bu resimleri resimler klasörüne ekleyip Ed üzerinden teslim ettiğiniz ödevde de yer almasına dikkat edin.
  3. Her uzaylı için sürat belirleyin. Uzaylıların hızlarını oluşturmak için uzaylilar_hiz_listesi_olustur(n) fonksiyonunu yazın, burada n toplam uzaylı sayısını temsil eder.
    • Her uzaylı ekrana eklendiğinde veya sonrasında hem x hem de y yönündeki hız için UZAYLI_MIN_HIZ ila UZAYLI_MAX_HIZ arasında rastgele birer hız değeri oluşturun. Unutmayın, uzaylılar hem x hem de y ekseninde hareket edebilir.
      İpucu 1: Uzaylıların hızlarını atarken 5. haftada yaptığımız Yağmur Damlaları örneğini hatırlayın.
      İpucu 2: random.randint() fonksiyonu ile rastgele bir tamsayı elde edebilirsiniz.
      İpucu 3: Burada hız listemiz [[hiz0_x, hiz0_y], [hiz1_x, hiz1_y], ..., [hizn_x, hizn_y]] benzer bir yapıda olmalı. Bu sayede uzayli_listesi‘nde i‘ninci indekse bulunan uzaylının hızı hiz_listesi‘nin i‘ninci indeksindeki listede tutulur. Örneğin uzayli_listesi[i]‘deki uzaylının x yönündeki hızını hiz_listesi[i][0] ile bulabiliriz.

1.C Ana Karakterin Oluşturulması

Uzaylılar ekrandaki yerlerini aldığına göre ekrana ana karakteri ekleyebilirsin. Ana karakteriniz oyuna kanvasın tam ortasında başlamalıdır. Boyutları ANA_KARAKTER_BOYUT ile verilmiştir.

Ana karakter ve uzaylılar da eklendiğinde kanvasınız aşağıdaki gibi gözükebilir: Uzaylılar ve ana karakter

1.D Uzaylıların Hareketi

Görsel olarak kanvasınızı hazırladığınıza göre animasyonu kurmaya başlayabilirsiniz.

  1. Öncelikle, her uzaylı 1.B‘de belirlediğiniz hızda hareket etmelidir.
    Dikkat: kanvas.move() fonksiyonu 3 argüman alır: hareket ettireceğimiz obje, x yönündeki hız değeri, y yönündeki hız değeri
  2. Uzaylıların duvarlardan sekmesini sağlayın.
    • Kanvasın dışına çıkan uzaylıların hızını güncelleyin. Örneğin, uzaylınız sağ duvara çarptıysa hızının hangi eksenini değiştirmemiz gerekir?
    • Bunu yaparken 5. Derste çözdüğümüz Zıplayan Top örneğini tekrar etmek ve aşağıdan sekme durumunu sol, üst ve sağ duvarlara nasıl uygulayacağınızı düşünmek faydalı olacaktır.
    • Unutmayın, bir objenin kanvasın dışına çıkması aslında sadece bulunduğu koordinatların kanvasın dışında kalmasıdır.

1. Aşamanın sonunda oyununuz şu şekilde gözükebilir: Uzaylılar hareket ediyor

2. Aşama

2.A Ana Karakterin Hareketi

Ufo alanına ulaşan Ahmet uzaylıları dans ederken görünce, heyecanından donakalır. Ahmet’in mouse ile hareket edebilmesi için ona yardımcı olun.

  • Başlangıç kodlarında verilen ana_karakteri_guncelle fonksiyonunu yazın. Bu fonksiyon parametre olarak oyun kanvasını ve ana_karakter objesini alır.
    İpucu: kanvas üzerinden mouse’a nasıl ulaşabileceğinizi ve Ders 6’yı tekrar etmeyi unutmayın.
  • Ana karakter merkezi farenizin (mouse) x ve y koordinatlarına denk gelecek şekilde tekrar yerleştirilmelidir.
    İpucu: Kanvasta bir objenin mutlak konumunu değiştirmek için kanvas.move_to(obje, yeni_x, yeni_y) fonksiyonunu kullanabilirsiniz.
  • Bonus 1: Oyunu çalıştırırken fark edeceksiniz ki bu haliyle ana karakteriniz kanvasın dışına da çıkabilir. Bunu engellemek için karakterin konumunu güncellerken ilerleyebileceği maksimum ve minimum koordinatları kontrol edebilirsiniz.
  • Bonus 2: Oyunu zorlaştırmak için karakterin ilerleyebileceği bir maksimum hız ekleyin. Örneğin her animasyon karesinde mouse’un koordinatlarına doğru maksimum x birim ilerle.

2.B Çarpışmalar ☇

Kendini dansa kaptıran Uzaylılar Ahmet’i fark etmezler. Uzaylıların vücudundaki kimyasallar insanların uykusunu getirmektedir ve uzaylılardan biri Ahmet’e her çarptığında Ahmet’in uykusu artmaktadır. Görünüşe göre Ahmet 5 çarpışmadan sonra uyuyakalacaktır. Ahmet’in kaç çarpışmadan sonra uyuyakalacağını takip edebilmesi için her çarpışma sonrası Ahmet’in kaç canının kaldığının güncellendiği bir sayaç yazabilir misiniz?

  • Animasyonunuzun her aşamasında ana karakterin uzaylılarla çarpışıp çarpışmadığını kontrol etmelisiniz. Bunun için başlangıç kodlarında carpismalari_kontrol_et(kanvas, ana_karakter, uzayli_listesi) olarak verilen fonksiyonu yazın. Bu fonksiyonda kanvas.find_overlapping fonksiyonunu kullanarak kanvas üzerinde ana karakterle çakışan konumdaki objeleri bulabilirsiniz.
    İpucu 1: kanvas.find_overlapping x1, y1, x2, y2 olmak üzere 4 argüman alır ve kanvasta ana karakterin bulunduğu karenin koordinatlarını kullanabilirsiniz.
    İpucu 2: kanvas.find_overlapping bir liste döndürür. Bu listedeki her elemanın uzaylı olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? uzayli_listesi‘nden faydalanabilirsiniz!
  • 1.A‘da kanvasa can sayısını gösteren bir yazı eklemiştiniz. Eğer carpismalari_kontrol_et fonksiyonunuz True döndürüyorsa, yani uzaylı-ana karakter çarpışması gerçekleştiyse- oyuncunun canlarını 1 azaltın ve kanvastaki Can yazısını güncelleyin.
    İpucu: kanvas.set_text fonksiyonunu hatırlayın.
  • Çarpışma olursa uzaylılar kanvasta rastgele yerlere dağılmakta ve Ahmet kendine gelene kadar oyun durmaktadır. Bunun için uzaylilari_rastgele_dagit(kanvas, ana_karakter, uzayli_listesi) fonksiyonunu yazın. Burada her uzaylı için yeni bir konum (x, y koordinatları) seçerken ana karakterden en az 25 piksel uzakta olduğunu kontrol edin. Oyun tekrar başladığında Ahmet’in hemen bayılmasını istemeyiz!
    İpucu: Oyunu durdurmak için kanvas.wait_for_click() fonksiyonunu hatırlayın.

2.C Skor

Ahmet her YENILEME_SURESI‘nde 1 puan alır. Buna bağlı olaraktan her döngüde Ahmet’in kanvastaki skorunu yenilemeyi unutmayın.

2.D Oyunun Sonucu

Oyun Ahmet KAZANMA_SKOR‘u ile kodda belirtilen skora ulaştığında ya da Bonus A’da belirtilen lazerle uzaylıların tamamı kaldırıldığında bitmektedir. Eğer Ahmet KAZANMA_SKOR‘una ulaşamadan bütün canlarını kaybederse, kullanıcıya göstermek için bir KAYBETTINIZ ekranı, eğer Ahmet KAZANMA_SKOR‘una ulaştı ise kullanıcıya göstermek adına bir KAZANDINIZ ekranı hazırlayın:

  • while True ibaresindeki True‘yu başka bir koşulla kontrol edebilir ya da while döngüsü içinde bitirme koşulunu ayrıca kontrol edip break yaparak oyun döngünü bitirebilirsiniz.
  • Oyun bitiminde kanvastaki tüm objeleri kanvas.delete_all() fonksiyonu ile silebilirsiniz.
  • Oyuncu kazanırsa tebrik mesajı, kaybederse kaybettiğini yansıtan bir mesaj görüntüleyin. Biz kendi ekranlarımızda "\uD83D\uDE80" ve "\uD83D\uDE3F" emojilerini kullandık. Siz de 1.A‘da belirtildiği şekilde emojiler kullanabilirsiniz. İsterseniz kanvas.create_image fonksiyonunu kullanarak daha yaratıcı bir ekran hazırlayabilirsiniz.
  • Oyun bitiminde kullanıcı kanvasa tıkladıktan sonra kanvas kapanmalı ve program sonlanmalıdır.

Bonus

Bonus. A Lazer Ekleme

Ahmet bağırsa da çağırsa da, durmaları için yalvarsa da Uzaylılar kendilerini danslarına kaptırmışlardır. Adeta trans halinde olan uzaylılar Ahmet’i duymazlar. Uzaylılardan sonsuza kadar kaçamayacağını farkeden Ahmet yanında getirdiği su tabancasını uzaylılar üzerinde denemeye karar verir. Su ile temasa geçen uzaylılar uzay gemilerine geri ışınlanmaktadır. W tuşuna basınca yukarı, A tuşuna basınca sola, D tuşunda basınca sağa, S tuşuna basınca aşağı ateş edecek şekilde Ahmet’in su tabancasını oluşturmasına yardımcı olur musunuz?

  • Animasyonunuzun her aşamasında kullanıcımız yeni bir lazer üretiyor mu bakmalı ve buna bağlı olaraktan kanvasa bir lazer eklememiz gerekiyor. Bunun için başlangıç kodlarında yeni_lazerleri_ekle(kanvas, ana_karakter, lazerler): olarak verilen fonksiyonu yazın. Her lazerin Ahmet’in elinden çıktıktan sonra gittiği spesifik bir yön olduğunu unutmayın.
    İpucu: 6. derste nasıl klavye hareketlerini kontrol ettiğimizi hatırlayın.
  • Bu lazerlerin, herhangi bir Uzaylı ile çarpışıp çarpışmadığını kontrol etmeli ve çarpışan uzaylıları kanvastan kaldırmalısınız. Bu problemi çözmek için 2.B‘de kullandığımız kanvas.find_overlapping fonskiyonundan yararlanabilirsiniz.
  • Kodumuzu yavaşlatmaması için ekranın dışına çıkan lazerleri silmeyi unutmayalım.

Bonus. B Ses Ekleme

Grafik programlarımızda ses oynatabiliriz bunun için bilgisayarımıza özel bir kütüphane indirmeliyiz.

  • Windows için 
    python -m pip install winsound
  • Mac için 
    python3 -m pip install playsound
  • Kullanmak istediğiniz ses dosyalarını sesler isimli klasöre ekleyebilirsiniz. Burada dosyaları aynı resim eklerken yaptığımız gibi kullanabilirsiniz. Biz sizin için uzaylının yok olması efekti sesi ekledik. Windows’ta .au uzantılı dosyaları oynatmamız gerekirken Mac’te .wav uzantılı sesleri oynatabiliriz. Kendiniz ses eklemek isterseniz bulduğunuz sesin uzantısının işletim sisteminizle uyumlu olduğunu kontrol edin.
  • İşletim sisteminize göre kodunuzda yukarıda yoruma alınmış import ifadelerini yorumdan çıkarın.
  • Kodumuzda ses oynatmak istediğimiz yere şunu ekleyebiliriz. Windows ve Mac için çarpışma seslerinin adresi kodda CARPISMA_SESI_WINDOWS ve CARPISMA_SESI_MAC ile verilmiştir:
    • Windows için: 
         PlaySound(CARPISMA_SESI_WINDOWS, SND_FILENAME | SND_ASYNC)
    • Mac için: 
      playsound(CARPISMA_SESI_MAC)

Bonusu da yaparsanız oyununuzu tamamladığınızda aşağıdakine benzer gözükecektir: